Virut là thực thể sống chưa có cấu tạo tế
bào, cấu tạo đơn giản chỉ gồm lõi axit nucleic (ADN hoặc ARN mạch đơn hoặc mạch
kép) và vỏ capsit (một số virut có
thêm vỏ ngoài). Cấu tạo và hình thái của virut
có thể tóm tắt như sơ đồ tư duy dưới đây.
Câu 1: Quan
sát sơ đồ thí nghiệm của Franken và Conrat tiến hành ở virut gây bệnh khảm thuốc lá chứng minh vai trò của axit nuclêic (hệ
gen). Từ đó mô tả thí nghiệm và giải thích tại sao virut phân lập được không phải là chúng B?
– Năm 1957,
Franken và Conrat đã tiến hành thí nghiệm tách lõi ARN ra khỏi vỏ prôtêin của
hai chủng virut A và B. Cả hai chủng
đều có khả năng gây bệnh cho cây thuốc lá, nhưng khác nhau ở các vết tổn thương
trên lá. Lấy axit nuclêic của chủng A trộn với prôtêin của chủng B thì chúng sẽ
tự lắp ráp để tạo thành virut lai.
Nhiễm chủng virut lai vào cây thì
cây sẽ bị bệnh. Phân lập từ lá cây bị bệnh sẽ được chủng virut A.
– Virut nhận được không phải chủng B vì virut lai mang hệ gen của chủng A.
– Kết luận:
mọi tính trạng của virut đều do hệ
gen của virut quyết định.
Câu 2: Tại
sao gọi virut là kí sinh nội bào bắt
buộc? Chúng được phân loại như thế nào?
– Virut là thực thể chưa có cấu tạo tế
bào. Có kích thước siêu nhỏ (đo bằng nanômet) và có cấu tạo rất đơn giản, chỉ gồm
một loại axit nuclêic được bao bọc bởi vỏ prôtêin. Virut không thể sống tự do và tồn tại bên ngoài tế bào sinh vật, đồng
thời để nhân lên, virut phải nhờ bộ
máy tổng hợp của tế bào, vì thế chúng là kí sinh nội bào bắt buộc.
– Virut được phân loại chủ yếu dựa vào
axit nuclêic, cấu trúc vỏ capsit, có hay không có vỏ ngoài. Có 2 nhóm virut lớn:
+ Virut ADN (có vật chất di truyền là
ADN, ví dụ như: virut đậu mùa, viêm
gan B, hecpet…).
+ Virut ARN (có vật chất di truyền là
ARN, ví dụ như: virut cúm, virut sốt xuất huyết Dengi, virut viêm não Nhật Bản, virut HIV…).
Câu 3: Trình
bày cấu tạo của virut?
– Tất cả các
virut đều bao gồm hai thành phần cơ
bản: lõi là axit nuclêic (tức hệ gen) và vỏ là prôtêin (gọi là capsit) bao bọc
bên ngoài để bảo vệ axit nuclêic. Phức hợp gồm axit nuclêic và vỏ capsit gọi là
nuclêôcapsit.
– Hệ gen của
virut có thể là ADN (chuỗi đơn hoặc
chuỗi kép) hoặc ARN (chuỗi đơn hoặc chuỗi kép) trong khi hệ gen của tế bào luôn
luôn là ADN chuỗi kép.
– Vỏ capsit
được cấu tạo từ các đơn vị prôtêin gọi là capsôme.
– Một số virut còn có thêm một vỏ bao bên ngoài
vỏ capsit, gọi là vỏ ngoài. vỏ ngoài là lớp lipit kép và prôtêin. Trên mặt bỏ
ngoài còn có các gai glicôprôtêin làm nhiệm vụ kháng nguyên và giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ. Virut không có vỏ ngoài gọi là virut trần.
Câu 4: Trình
bày đặc điểm hình thái của virut?
Virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut thường được gọi là hạt. Hạt virut có 3 loại cấu trúc: xoắn, khối và
hỗn hợp (hay phức tạp):
– Cấu trúc
xoắn: Capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic. Cấu trúc xoắn thường
làm cho virut có hình que hay sợi (virut khảm thuốc lá, virut bệnh dại) nhưng cũng có loại hình
cầu (virut cúm, virut sởi).
– Cấu trúc
khối: Capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều (virut bại liệt).
– Cấu trúc hốn
hợp: Cấu tạo giống con nòng nọc, đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic gắn với
đuôi có cấu trúc xoắn (ví dụ virut
phagơ).
Câu 5: So
sánh sự khác biệt giữa virut và vi
khuẩn?
Sự khác biệt
giữa virut và vi khuẩn
Đăng nhận xét