ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN

Nội dung kiến thức cơ bản.

I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN.
- Điều hòa hoạt động của gen là điều hòa lượng sản phẩm của gen được tạo ra.
- Điều hòa hoạt động của gen xảy ra ở nhiều mức độ :
+ Điều hòa phiên mã : Điều hòa số lượng mARN được tổng hợp trong tế bào.
+ Điều hòa dịch mã : Điều hòa lượng prôtêin được tạo ra.
+ Điều hòa sau dịch mã : Làm biến đổi prô têin sau khi đựơc tổng hợp để thực hiện chức năng nhất định.

II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN Ở SINH VẬT NHÂN SƠ.
1. Cấu trúc của ôpêrôn lac
* ôpêron là một cụm gen cấu trúc có chung cơ chế điều hòa..
VD: ô pê rôn lac ở vi khuẩn E.Coli điều hòa tổng hợp các enzim giúp chúng sử dụng đường lactôzơ.
* Ôpêrôn lac gồm 3 thành phần:
- Nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A): Quy định tổng hợp enzim tham gia vào các phản ứng phan giải đường lactôzơ.
- Vùng vận hành (O): là vị trí tương tác với chất prôtêin ức chế ngăn cản phiên mã.
- Vùng khởi động (P): Là nơi mà ARN polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã.

2. Cơ chế hoạt động của ôpêrôn lac ở E.Coli.

*Đặ điểm*	*môi trường không lac tôzơ*	*môi trường có lactôzơ*
Hoạt động của gen điều hòa(R)	tổng hợp prôtêin ức chế.	tổng hợp prôtêin ức chế.
Hoạt động của Prôtêin ức chế	bám vào vùng vận hành	liên kết với phân tử lactôzơ à biến đổi cấu hình không gian à không liên kết được với vùng vận hành
Hoạt động của nhóm gen cấu trúc	không hoạt động phiên mã	hoạt động phiên mã à dịch mã à pr phân giải đường lactôzơ . à hết lactôzơ, prôtêin ức chế liên kết vời vùng vận hành, phiên mã bị dừng.