Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ
A. Khái quát
1. Tác giả
- Lưu Quang Vũ là một tài năng xuất sắc của văn học nghệ thuật Việt Nam những năm 80 của thế kỉ XX với những thành công ở nhiều lĩnh vực đa dạng: làm thơ, viết văn, vẽ tranh và soạn kịch.
- Khát vọng được tham dự trực tiếp vào dòng chảy mãnh liệt của cuộc sống thời kì đổi mới, được trao gửi và dâng hiến, khát vọng cổ vũ cho cái đẹp, cái thiện, lên án và chiến đấu chống lại cái xấu cái ác, khát vọng về sự hoàn thiện nhân cách con người…đó là nguồn nhiệt hứng nghệ sĩ tạo nên sự thăng hoa cho tài năng Lưu Quang Vũ.
2. Tác phẩm
- Hồn Trương Ba, da hàng thịtLà một trong số những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.
- Tóm tắt cốt truyện dân gian: Một người nông dân tên là Trương Ba rất cao cờ, một hôm bị chết đột ngột. Tiên cờ Đế Thích tiếc tài nên dùng phép cho hồn Trương Ba nhập vào xác một anh hàng thịt để Trương Ba tiếp tục được sống. Hai người vợ tranh chấp chồng nên phải đưa lên quan xử. Quan tiến hành phép thử bằng cách cho người này lần lượt mổ lợn và đánh cờ. Người này không biết cầm con dao mổ lợn như thế nào nhưng lại đánh cờ rất giỏi. Quan quyết định cho vợ Trương Ba mang chồng về nhà mình.
- Như vậy, tình huống kịch của Lưu Quang Vũ bắt đầu từ chỗ kết thúc tích truyện dân gian: sau khi hồn Trương Ba được sống hợp pháp trong xác hàng thịt, cuộc sống vay mượn trái tự nhiên bêntrong một đằng, bên ngoài một nẻo đã làm phát sinh những mâu thuẫn giữa hồn và xác. Mâu thuẫn càng phát triển khi linh hồn thanh cao dần bị tha hóa trước sự đòi hỏi, lấn át của thân xác thô phàm- Trương Ba trở nên xa lạ với những người thân trong gia đình, với bạn bè và tự chán ghét, ghê sợ chính mình. Xung đột được đẩy lên tới đỉnh điểm khi Trương Ba không chịu nổi tình cảnh đau khổ, tuyệt vọng đã quyết định khước từ cuộc sống không phải của mình, chấp nhận cái chết vĩnh viễn. Đoạn trích chính là một phần cảnh 7, cảnh cuối cùng của vở kịch, khi xung đột kịch lên tới cao trào và kết thúc bằng cái chết của hồn Trương Ba.
B.Tìm hiểu tác phẩm:
Đề: Phân tích bi kịch của nhân vật Trƣơng Ba trong đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ.
I. Mở bài
- Lưu Quang Vũ là một tài năng xuất sắc của văn học nghệ thuật Việt Nam những năm 80 của thế kỉ XX với những thành công ở nhiều lĩnh vực đa dạng: làm thơ, viết văn, vẽ tranh và soạn kịch.
- Khát vọng được tham dự trực tiếp vào dòng chảy mãnh liệt của cuộc sống thời kì đổi mới, được trao gửi và dâng hiến, khát vọng cổ vũ cho cái đẹp, cái thiện, lên án và chiến đấu chống lại cái xấu cái ác, khát vọng về sự hoàn thiện nhân cách con người…đó là nguồn nhiệt hứng nghệ sĩ tạo nên sự thăng hoa cho tài năng Lưu Quang Vũ.
- Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong số những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Tạo dựng một tình huống bi kịch đau khổ của nhân vật Trương Bangay từ điểm kết thúc có hậu của tích truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành công một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.
II. Thân bài
1. Bi kịch đau khổ trong cuộc sống không phải của mình.
1.1. Hoàn cảnh bi kịch:
- Sau những nhầm lẫn và sửa chữa oái oăm của người nhà Trời, để có thể tiếp tục được sống, hồn Trương Ba phải trú nhờ vào thân xác thô kệch của anh hàng thịt- đó là nghịch cảnh phi lí, trái tự nhiên, là hoàn cảnh trớ trêu mà hồn Trương Ba buộc phải chấp nhận, qui phục. Đây cũng là mâu thuẫn lớn nhất của tấn bi kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
- Như vậy, bắt đầu từ kết thúc có vẻ có hậu của cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã đặt ra những vấn đề lớn lao trong cuộc sống con người: Khi người ta cố gắng sống với bất cứ giá nào, họ có tìm thấy hạnh phúc hay không? Con người sẽ ra sao nếu không được sống là chính mình, không được sống trọn vẹn với những giá trị mình vốn có và theo đuổi? Liệu con người có thể giữ cho mình những giá trị tinh thần cao quí khi phải chấp nhận sống chung với sự dung tục, có tránh được sự tha hóa khi thường xuyên phải thỏa mãn những ham muốn vật chất tầm thường?
Phải sống nhờ vào những yếu tố vật chất bên ngoài, không được sống với con người thực của mình, hoàn toàn phụ thuộc vào hoàn cảnh sống dung tục, bị nó chi phối, sai khiến- đó là một trong những bi kịch đau đớn nhất của con người.
1.2. Sự tha hóa của con người trước tác động của hoàn cảnh sống.
Sự tha hóa của Trương Ba trong hoàn cảnh phải sống nhờ vào người khácđã được Lưu Quang Vũ thể hiện rõ nét qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, qua sự bối rối, khổ sở, bế tắc của hồn Trương Ba và sự đắc thắng bởi những lí lẽ trâng tráo mà đầy sức thuyết phục của xác hàng thịt, màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, có thể thấy: Trương Ba được trả lại cuộc sống nhưng là cuộc sống đáng hổ thẹn vì phải sống nhờ vào thân xác thô kệch của anh hàng thịt, bị nó đồng hóa, thậm chí lôi kéo thỏa hiệp trong cách sống giả dối với mình, với người. Bi kịch của Trương Ba chính là lời cảnh báo: khi con người phải sống trong sự dung tục thì sớm muộn, cái dung tục cũng sẽ ngự trị, thắng thế, sẽ lấn át và hủy hoại những gì trong sạch, đẹp đẽ, cao quí trong con người.
1.3. Nỗi đau khổ trước sự tha hóa.
Ý thức được sự tha hóa của mình, hồn Trương Ba dằn vặt đau khổ, ông đã cố chối bỏ, chống trả nhưng bất lực. Đặc biệt, khi đối diện với những người Trương Ba yêu thương, những người vốn rất yêu thương Trương Ba trước đây, hồn Trương Ba càng cảm nhận sâu sắc hơn sự đau khổ mình đã gây ra cho họ, cũng thấy rõ hơn tình cảnh tuyệt vọng của mình.
=> nỗi niềm hoặc buồn bã, đau khổ, hoặc thương xót, bất lực, hoặc căm ghét, chối bỏ của người thân đã khẳng định sự tha hóa đáng buồn, đáng thương, cũng đáng sợ, đáng ghét của Trương Ba khi phải sống nhờ vào thân xác hàng thịt, cũng làm đậm thêm nỗi đau khổ tuyệt vọng của một người ý thức sâu sắc bi kịch đánh mất mình.
2. Cuộc chiến đấu kiên cường và quyết định dũng cảm để tự giải thoát khỏi bi kịch- sự tìm lại
chính mình
III.Kết luận
Bi kịch của Trương Ba và gia đình ông rất gần gũi với cuộc sốngxã hội hôm nay. Tình huống kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt dồn dập, xoay quanh nhiều nhân vật từ tiên thánh trên trời đến người mtrần nơi hạ giới khiến ý nghĩa tác phẩm được mở rộng. Vở kịch đưa đến nhiều tầng ý nghĩa từ phê phán thói làm việc vô trách nhiệm gây hậu quả tai hại; lên án những kẻ chức sắc tham ô, hối lộ, sách nhiễu dân chúng, nhưng quan trọng nhất là thông điệp: Cuộc sống thật đáng quí, nhưng không thể sống bằng mọi giá; con người sẽ phải trả giá đau đớn nếu bất chấp tất cả để đạt mục đích, thỏa mãn những ham muốn vị kỉ; những giá trị tinh thần cao quí sẽ dần bị tha hóa nếu con người phải sống lệ thuộc vào hoàn cảnh sống dung tục bên ngoài; cuộc sống của con người chỉ thực sự hạnh phúc, thực sự có giá trị khi được sống đúng là mình!
Hocmai.vn
Đăng nhận xét