Axít Nuclêíc
- Có trong
nhân tế bào (nhiễm sắc thể). Ngoài ra còn có ở trong ti thể, lục lạp.
- Gồm 2 loại:
ADN và ARN (ở một số vi rút)
- Đó là những
phân tử lớn có cấu trúc đa phân, bào gồm nhiều đơn phân là nuclêôtit
I. Cấu trúc ADN
(axit dêôxiribônuclêic):
1. Thành phần
cấu tạo ADN:
ADN được cấu tạo từ 5 nguyên tố hóa học là C, H, O, P, N.
ADN là loại phân tử lớn (đại phân tử), có cấu trúc đa
phân, bao gồm nhiều đơn phân là nuclêôtit. Mỗi nuclêôtit gồm:
Đường
đêôxiribôluzơ: $C_5H_{10}O_4$
Axit
phôtphoric: $H_3PO_4$
1 trong 4 loại
bazơ nitơ (A, T, G, X ). Trong đó A, G có kích thước lớn còn T, X có kích thước
bé hơn.
2. Cấu trúc ADN:
ADN là một chuỗi xoắn kép gồm 2 mạch pôlinuclêôtit xoắn đều
quanh một trục theo chiều từ trái sang phải (xoắn phải): 1 vòng xoắn có:
- 10 cặp
nuclêôtit.
- Dài 34 Ăngstrôn
- Đường kính 20 Ăngstrôn.
Liên kết trong 1 mạch đơn: nhờ liên kết hóa trị giữa
axít phôtphôric của nuclêôtit với đường C5 của
nuclêôtit tiếp theo.
Liên kết giữa
2 mạch đơn: nhờ mối liên kết ngang (liên kết hyđrô) giữa 1 cặp bazơ nitríc đứng
đôi diện theo nguyên tắc bổ sung (A liên kết với T bằng 2 liên kết hyđrô hay
ngược lại; G liên kết với X bằng 3 liên kết hyđrô hay ngược lại).
Hệ quả của
nguyên tắc bổ sung:
+ Nếu biết
được trình tự sắp xếp các nuclêôtit trong một mạch đơn này à trình tự sắp xếp các nuclêôtit trong mạch còn
lại.
+ Trong phân
tử ADN: tỉ số: $\frac{A+T}{G+X}$ là
hằng số nhất định đặc trưng cho mỗi loài.
II. Tính chất
của ADN
ADN có tính đặc thù: ở mỗi loài, số lượng + thành phần
+ trình tự sắp xếp các nuclêôtit trong
phân tử ADN là nghiêm ngặt và đặc
trưng cho loài.
ADN có tính đa dạng: chỉ cần thay đổi cách sắp xếp của 4
loại nuclêôtit à tạo ra các ADN khác
nhau.
Tính đa dạng
+ tính đặc thù của ADN là cơ sở cho
tính đa dạng và tính đặc thù của mỗi loài sinh vật.
III. Chức
năng của ADN
Lưu trữ, bảo
quản và truyền đạt thông tin di truyền về cấu trúc và toàn bộ các loại prôtêin
của cơ thể sinh vật, do đó quy định các tính trạng của cơ thể sinh vật.
à Thông tin
di truyền: được chứa đựng trong ADN
dưới hình thức mật mã (bằng sự mã hóa bộ 3) cứ 3 nuclêôtit kế tiếp nhau trên 1
mạch đơn quy định 1 axít amin (aa) (= mã bộ 3) hay bộ 3 mã hóa = mã di truyền =
đơn vị mã = 1 codon).
Vậy trình tự
sắp xếp các axít amin trong phân tử prôtêin được quy định bởi trình tự sắp xếp
các nuclêôtit trong ADN.
Mỗi đoạn của
phân tử ADN mang thông tin di truyền quy định cấu trúc của 1 loại prôtêin được gọi
là gen cấu trúc.
Đăng nhận xét